Dec 16, 2006

پیوند و قلمه در انگور


دوست عزیزم حسن آقا مرقوم فرموده بودند که :

سوال مرا پاسخ نگفته بودی.من علاقمند بودم روش پیوند زدن را یاد بگیرم. من سه نهال فرانسوی دارم که از جنوب فرانسه با خودم به نروژ آورده‌ام، خوشبختانه که مسئولین نروژی فارسی بلد نیستند وگرنه می‌آمدند سراغم زیرا این کار ممنوع است.این سه نهال را می‌خواهم با نهال‌هایی که در نروژ می‌فروشند پیوند بزنم. انگور این نهال‌های فرانسوی از کیفت بالای برخوردارند، بهمین خاطر می‌خواستم از این نژاد تولید کنم. هرچه هم از آنها قلمه می‌زنم نهال‌های جدید انگور نمی‌دهند (عقیم هستند!) پنج تا هم درخت قلمه زده تولید خودم دارم ولی همگی عقیم هستند.نهال‌های فرانسوی من 5 ساله هستند. امسال دوتای آنها در مجموع 12 کیلو انگور دادند، یکی از آنها عقیم است. آنها را در یک گل خانه کاشته‌ام. سه تا هم نهال نروژی دارم که آنها 4 ساله هستند و محصول فراوان می‌دهند ولی کیفیت انگورشان خوب نیست. در مورد درجه حرارت و مدت آفتاب اطلاعات جالبی داده بودی. اینجا با اینکه درجه حرارت کم است ولی به علت طولانی بودن مدت روز در تابستان آفتاب به اندازه کافی به درخت‌ها می‌رسد. چله تابستان از ساعت 4 صبح آفتاب داریم تا ساعت ده و نیم شب.اولین جوانه‌های درختها امسال اول ماه مه (تقریبا 10 اردیبهشت) و اولین گلهای این درختان تقریبا یک ماه دیرتر نمایان می‌شوند. البته امسال یک مدت دو هفته‌ای هوا سرد شد بهمین خاطر رشد درختان در این مدت متوقف شد. یک ماه و نیم دیرتر هم انگورها شروع کردند به رنگ قرمز گرفتن.انگور امسال را هم پنج ماه بعد از شروع جوانه زدن چیدم، یعنی 14 سپتامبر.محصول هم بد نبود، حدود 25 بطری شراب هم ثمره امسال شد. مقداری غوره هم در مدت تابستان برای مصرف غذایی چید


پاسخ
دوست گرامی ، این مطلب را به عنوان تتمه مقاله قبلی در مورد روشهای پیوند زدن در اینجا می نویسم می کنم و امیدوارم که توانسته باشم چیزی که می خواهند را بیان کرده باشم . امیدوارم محصول شراب بیشتری امسال برداشت کنید .

ازدیاد انگور
متداول ترین روش ازدیاد مو روش غیر جنسی است که مهمترین آن عبارت است از قلمه زنی ، پیوند و خوابانیدن شاخه است .

ازدیاد مو به وسیله قلمه

رایج ترین طریقه جهت احداث تاکستان ها تکثیر به طریقه کاشت قلمه می باشد . به جز انواع معدودی ، بقیه انواع نو را می توان از طریق قلمه زدن به آسانی زیاد نمود . در ایران نیز جهت احداث تاکستان ها از روش کاشت قلمه استفاده می شود . لیکن در انتخاب قلمه و کاشت آن در خزانه ، اصول علمی و فنی کاملا رعایت نمی شود . و نهال های ریشه داری که به بازار عرضه می شوند از نظر نوع واریته ( رقم ) و سالم بودن و سایر شرایط چندان قابل اطمینان نمی باشد .

انتخاب پایه مادری

بوته های مادری باید قوی و سالم بوده و هنگام رسیدن میوه علامت گذاری شوند . باید دقت کنیم که پایه مادری عاری از افت و بیماری باشد .

خصوصیات و زمان تهیه قلمه

معمولا از شاخه های خشبی ( چوبی ) یک ساله تهیه می شود . قلمه هایی که بیش از اندازه کلفت باشند و همچنین قلمه های حاصل از شاخه های بیمار و آفت زده یا باریک و ضعیف ، شرایط مطلوب ریشه دار شدن را نخواهد داشت . فاصله بین گره های قلمه نیز باید متوسط باشد . در صورتی که فاصله گره ها ی قلمه نیز باید متوسط باشد . در صورتی که فاصله گره های قلمه کمتر از حد متوسط آن واریته باشد اکثرا نشان دهنده آلوده بودن بوته ها مو به بیماری یا آفت بوده و نمایان گر رشد طبیعی گیاه نمی باشد . و اگر فاصله بین گره ها بیتشر از حد متوسط باشد نشان دهنده رشد سریع شاخه و عدم تعادل وجود مواد غذایی کافی در گیاه می باشد .

مقطع قلمه باید گرد باشد و از کشت قلمه هایی که مقطع آنها پهن یا بیضی و یا گوشه دار است اجتناب نمود .

زمان تهیه قلمه :

بهترین زمان پس از ریزش برگها در پاییز یا قبل از شروع فعالیت حیاتی مو است . . در مناطق سردسیری که ممکن است سرما به شاخه یکساله خشبی آسیب برساند بهتر است در فصل پاییز انجام شود .

انواع قلمه مو :

قلمه مو را میتوان به اشکال زیر تهیه نمود :
الف ) قلمه ساده : طول قلمه 25 تا 40 سانتی متر بودده و قطر در انتهای بالایی به 8 تا 12 میلیمتر می رسد . ریشه زایی در این قلمه زیاد بوده و تا 70 درصد و بیشتر مثبت می باشد .
ب ) قلمه پاشنه دار : این نوع قلمه علاوه بر قسمتی از شاخه یک ساله خشبی ، همراه قسمت کوچکی نیز از شاخه 2 ساله از پایه مادری قطع می شود . این نوع قلمه به نام قلمه پاشنه دار معروف بوده و. در ایران برای احداث تاکستان ها از قلمه های طویل 75 تا 100 سانتی متری که اغلبا پاشنه دار هستند استفاده می شود .
قلمه ها مستقیما در محل اصلی کشت می شوند و آبیاری می شوند . معمولا هر دو سه قلمه را در گودال می کارند .

ج) قلمه جوانه :چنان که منبع تهیه قلمه کمیاب باشد به منظور صرفه جویی در قلمه و همچنین تهیه مقادیر بیشتری از یک تاکستان ، میتوان با بریدن یک شاخه به قطعات کوچکتر چندین قلمه از یک شاخه تهیه نمود . هر یک از قلمه باید حداقل دارای یک جوانه باشد . کاشت عمل آوردن این قلمه ها مانند قلمه های معمولی است .

تهیه و نگداری و حمل و نقل قلمه ها :
قلمه را معمولا هنگام هرس از ار قام مورد نظر انتخاب می کنند . و همان روز جمع آوری می کنند و به زیر زمین یا انبار حمل می کنند و طی حداکثر دو روز پس از حذف شاخه های فرعی و پیچک ها ، آن ها را به قطعات کوچکتری تقسیم می کنند و پس از تهیه قلمه ها آنها را در دسته های صد تایی یا دویست تایی به طوری که در یک جهت قرار گرفاع باشند دسته بندی می کنند . و در مکانی که دمای آن بین 3 الی 5 درجه سانتی گراد باشد زیر ماسه یا خاک اره مرطوب قرار می دهند تا نور به انها نرسد .

در اواخر زمستان و اوایل بهار برای کشت در خزانه یا محل اصلی حمل می نمایند . جهت نگهداری قلمه ها در هوای آزاد ، ابتدا گودال ها یی با عمق 1 تا یک و نیم متر ( بسته به سردی هوا ) حفر کرده و قلمه را طبقه طبقه همراه با ماسه مرطوب در گودال قرار می دهند و روی آن را با خاک می پوشانند . به طوری که به صورت پشته در آید .

استراتیفه کردن یا سرما دهی

این عمل باعث تسریع عمل ریشه دار شدن قلمه ها می شود . طریق عمل به این ترنیب است که درون جعبه های چوبی لایه ای به ضخامت 15 سانتی متر ماسه شسته شده ریخته و روی آن را با یک ردیف قلمه می پوشانند . آن گاه روی قلمه ها را با یک لایه ماسه دیگر می پوشانیم و این عمل را تا پر شدن جعبه انجام می دهیم و سپس انها را محل نسبتا سردی قرار می دهیم . سرما باعث کاهش هورمون آبسیزیک اسید که عامل خواب رفتگی گیاه است می شود و بر میزان هورمون جیبر لین که باعث بیداری گیاه می شود ، همچنین برای ریشه دار نمودن سریع قلمه ها قرار دادن آنها در آب جاری و ایجاد زخمهایی به وسیله انتهای قلمه و بالاخره استفاده از هومون استفاده می شود .
از مهمترین هورمون های گیاهی که در این قبیا مواقع کار برد دارد می توان به ایندول استیک اسید اشاره کرد

ازدیاد به وسیله پیوند

موارد استفاده از پیوند در انگور به شرح زیر است :

ــ استفاده از پیوند برای مقابله با شرایط نا مساعد خاک

ــ استفاده از پایه های مقاوم به آفان و بیماریها

ــ تبدیل رقم کاسته شده انگور به رقم دیگر

ــ اصلاح و جان کردن تاکستان های پیر و قدیمی

گفتنی است که پیوند مو تا زمان پیدایش آفت مهم مو که فیلوکسرا نام دارد کمتر مطرح بوده و در حال اضر نیز در کشور عزیزمان ایران که این آفت وجود ندارد پیوند مو کمتر متداول است .

آفت فیلوکسرا : این آفت یی از حشرات خطر ناکی است که به مو حمله می کند و بومی آمریکا می باشد . و از آنجا به اروپا سرایت کرده و خساراتن زیادی به موستان های اروپا وارد نموده است . خوشبختانه این آفت تا کنون جزو آفات قرنطینه ای ایران بوده و از وجود این آفت در کشور گزارشی بدست نرسیده است .


انواع مختلف پیوند

اجرای عملیات پیوند در مو به دو صورت انجام می شود :

یک ــ اجرای عملیات پیوند هنگامی که پایه ریشه دار بوده و در زمین اصلی واقع است بر روی پایه انجام می شود .

دو ــ اجرای عمل پیوند وقتی که پایه خارج از زمین قرار دارد که به اصطلاح به آن پیوند رو میزی می گویند .

در روش اول پیوندک بر روی پایه یک ساله و بیشتر که در محل اصلی مستقر می باشد انجام می شود . اجرای این روش تا حدی مشکل تر از عملیات پیوند زنی روی میز است ، زیرا فراهم نمودن شرایط لازم برای موفقیت کامل پیوند مانند دما ، درجه حرارت و رطوبت و غیره در محیط باز همه مقدور و موفقیت آمیز نبوده در صورتی که برای پیوند رو میزی عملیات پیوند در کارگاه انجام یمشود و بلافاصه پس از پایان پیوند زنی ، گیاهان را در خزانه یا نهالستان که برای این منظور آماده شده است می کارند . در بهار همان سال به محل اصلی منتقل می کنند .
در مورد جوش خوردن پایه و پیوندک ، ذکر این نکته ضروری است که بایستی لایه های زاینده یت بافت کامبیوم پایه و پیوندک با هم تماس کامل داشته باشند . این تماس باعث جوش خوردن قست پایه و پیوندک می شود .




انواع مختلف پیوند برای انگور


پیوند انگلیسی یا نیمانیم

ابزار لازم برای این پیوند بارت است از چاقوی پیوند که دارای تیغه ای صاف و راست و تیز و یک تیکه می باشد و در اجرای پیوند باید دقت کرد تا مقطع پایه و پیوندک کاملا صاف و بدون خراشیدگی و شکستگی بریده شود . زیرا زخم های ناشی از ابزار تیز و صاف زود تر التیام می یابد . گاهی به جای چاقوی پیوندی از دستگاه های مخصوص پیوند زنی استفاده می شود .( در عکس زیر تصویر بالایی نشان دهنده پیوند نیمانیم یا انگلیسی است )






آماده سازی پایه و پیوندک

برای انجام اینکار پایه از ارتفاع 25 الی 30 سانتی متر سطح خا قطع می کنند و تمام جوانه های پایه را می کنند تا از تولید اعضای جدید جلوگیری شود . بر روی شاخه هایی که به عنوان پیوندک تهیه شده اند ، نباید بیش از یک جوانه وجود داشته باشد . . پس از آماده سازی پایه و پیوندک که دارای قطری برابر می باشند . طوری می تراشند که یک سوم بالایی مقطع پایه و یک سوم زیرین کقطع پیوندک شکافی عمودی به اندازه 4 الی 6 ملیمتر در امتداد طول مقطع ایجاد کرده و با تیغه چاقو لبه های شکاف های یاد شده را کمی باز تر می کنند . به طور ی که که زبانه ها ی پیوندک و پایه بتوانند داخل یکدیگر شده و خود را نگه دارند .

پس از انجام این عمل ، پیوندک و پایه را طوری بر روی یکدیگر قرار می دهند که زبانه یکی از شکاف دیگری بشود و قسمت های مختلف بافت زاینده پایه و پیوندک کاملا بر هم منطبق شوند . آنگاه روی آن را با نخ باغبانی محکم می بندیم

پیوند شکافی یا اسکنه ای

این نوع پیوند برای پیوند کردن پایه های جوان بر روی پایه های پیر و مسن و نا مرغوب استفاده می شود . این پیوند باید در فصول مختلف رشد انگور انجام شود . برای تهیه پایه ابتدا خاک اطراف بوته تا نزدیک ریشه ( نه خود ریشه ) خالی کرده و آن گاه تنه را از 2 ال 3 سانتی متری سطح خاک با اره تیز ( تر بر ) قطع می کنند و محل بریدگی را با چاقوی تیز تمیز می کنند و به کمک چاقو شکافی به شکل مثلث در می آورند و چوب داخل را بر می دارند و سپس و سپس پیوندک را به صورت مثلتتهیه می کنند و در داخل شکاف قرار داده و اطراف آنرا با چسب باغبانی می پوشانند .
در موقع قرار دادن پیوندک روی پایه چون مقاطع این دو هم اندازه نیستند باید پیوندک را روی شکاف پایه طوری قرار داد که پیوندک حداقل در دو یا سه نقطه با بافت زینده پایه ( کابیوم ) در تماس باشند . همنگامی که قطر پایه زیاد باشد می توان از شکاف های ایجاد شده برروی پایه برای استقرار 2 الی 3 پیوندک استفاده نمود . اگر پیوندک ها گرفتند می توان در صورت لزوم یکی را نگه داشت و بقیه را قطع کرد .

از این قبیل پیوند ها می توان پیوند شکمی ، پیوند جانبی و پیوند اسکنه شانه دار را نام برد


شرایط لازم برای گرفتن قلمه های پیوند شده :
برای موفقیت در امر پیوند باید به نکات زیرتوجه کرد

یک ــ دما :

بافت های کامبیوم پایه و پیوندک وقتی خوب و فعال عمل می کند که در جه حرارت محیط بیش از 15 درجه سانتی گراد بوده و در شرایط اپتیمم مانند 20 تا 25 درجه سانتی گراد بهتر عمل می کنند . بافت های جوش دهنده پایه و پیوندک در دماهای پایین تر از 15 درجه فاقد هر گونه فعالیت می باشد .

دوم ــ تطابق جنسی پایه یا پیوندک : از شرایط مهم موفقیت در پیوند زنی یک جنس بودن پایه و پیوندک است . زیرا که پیوند بین دو خانواده مختلف به ندرت جوش خورده و نتیجه می دهد .

سوم ــ پایه و پیوندک هر چه جوانتر باشند درصد موفقیت بیشتر است : اگر پایه مسن باشد حتما باید پیوندک از شاخه های جوان یک ساله انتخاب شود .

چهارم ــ موفقیت در پیوند به کیفیت پیوند زنی و انتطباق لایه های زاینده پایه و پیوندک دما و تهویه و رطوبت محیط نیز بستگی کامل دارد .


در هنگام جوش خوردن چه اتفاقی می افتد :

برای اینکه دو گیاه مختلف پیوند شده بتوانند ادامه زندگی دهند محل پیوند آنها باید جوش بخورد و این عمل از طریق تولید بافت کالوس ( کالوسی ) بین دو لایه زاینده( کامبیوم) پایه و پیوندک صورت می گیرد .

ابتدا از بافت کالوس لایه زایده جدیدی تولید می شود که این لایه زاینده جدید تولید آوند های آبکش و چوبی جدید می کنند و رابطه محکمی بین پایه و پیوندک ایجاد می کنند .بنابراین از کارهای مهم در پیوند این است که لایه زاینده پایه و. پیوندک بر روی هم قرار گیرند تا بافتهای کالوسی آنها که ایجاد می شوند در هم رفته و یک اتصال دائمی ایجاد کنند .

علائم ناسازگاری :

در بسیاری از موارد ناسازگاری مانع جوش خوردن در محل پیوند می شود .

در برخی موارد پیوندک غیر عادی رشد می کند .

در برخی از موارد محل پیوند متورم می شود .

در برخی از موارد محل پیوند سست می شود و باعث شکسته شدن محا پیوند می شود .



در عکسهای زیر تعدادی از پیوند های مهم توسط تصویر آموزش داده شده که توجه شما عزیزان را به مشاهده آن جلب می کنم و امیدوارم که این مقاله که بسیار از سر عجله و شتاب نوشته شده نظر مساعد شما را جلب کرده باشد و توانسته باشد به سوالات شما در مورد پیوند و قلمه در انگور کمک کرده باشد .



























No comments: